کد مطلب:99101 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:302

کتب اربعه











می دانیم كه چهار كتاب كافی، من لا یحضره الفقیه، تهذیب الاحكام و الاستبصار نزد شیعیان از اعتبار و امتیاز ویژه ای برخوردار گشته و به «اصول اربعه» شهرت یافته است. گرچه كتب مدون در این دوره بسیارند، اما اشتهار این چهار كتاب بر كسی پوشیده نیست. شاید بتوان سبب مشهور شدن این كتب را در این امور جستجو كرد:

1- تنظیم و تبویب زیبا

2- حجم بسیار و گستردگی

3- قدمت زمانی و نزدیكی آنها به عصر حضور

4- حاوی روایات فقهی بودن.

[صفحه 85]

قابل تامل است كه عالمان شیعه، این اصول را به «صحاح اربعه» تعبیر نكردند- آنچنان...- تا راه نقد و بحث نسبت به روایات آنها گشوده باشد.- آنچنان كه اهل سنت به «صحاح سته» تعبیر كردند.

و باور اخباریان به قطعیت روایات كتب اربعه، یا اطمینان به صدور آنها، مورد قبول قاطبه ی عالمان شیعی نیست و لذا بحثی مفصل و علمی میان اصولیان و اخباریان نسبت به روایات این كتب، بالا گرفته و ادعای اخباریان را با ادله ای واضح و متقن پاسخ گفته اند.[1]. البته این امر از جایگاه بلند و رفیع این كتب نمی كاهد.

لازم است اشاره شود كه برخی از عالمان شیعی چون پدر شیخ بهایی[2]. و علامه شمس الدین محمد بن محمود آملی[3]. از اصول خمسه حدیثی، یاد كرده اند آنان «مدینه العلم» شیخ صدوق را، كه دو برابر من لا یحضره الفقیه بوده[4]. نیز در جنب چهار كتاب مذكور قلمداد كرده و از این رو اصول خمسه، تعبیر كرده اند.

لیك این كتاب از میان رفته و حتی به علامه مجلسی هم نرسیده است، از این رو كتب اربعه حدیی مصطلح شد.

اینك به معرفی این چهار كتاب می پردازیم:


صفحه 85.








  1. معجم رجال الحدیث، ج 1، ص 26-22.
  2. وصل الاخبار الی اصول الاخبار، ص 85.
  3. نفایس الفنون فی عرایس العیون، ج 1، ص 397.
  4. الذریعه، ج 20، ص 252، معالم العلماء، ص 112.